Nr 8 wrzesień 2009 • wydawany w Słupsku od 1992 roku • ISSN 1234-558X ...I pozostały mury poczerniałe, obrysowane w jesiennym wilgotnym niebie. Szara dłoń miasta, które wygasło... „Historia,, 1945, Lesław Bartelski www.slupsk.pl Losy zwyczajnych ludzi tworzą historię rzemiosła słupskiego PIEKAKNIA-CIASTKARNIA „LEWNA", Eugeniusz, Arkadiusz, Radosław Lewna 76-200 Słupsk, ul Sierpinka 2/2, teł. 059 842 82 76, fax. 059 840 25 64, www.piek-ciast-lewna.yoyo.pl świat dzieci ich piekarnię w 1947 roku upaństwowiono. Zebrali więc dobytek na furmankę i pojechali do Słupska. Z pomocą znajomego piekarza Bolesława Szycy udało się znaleźć dom z piekarnią na ulicy Sierpinka 2. W trudnym powojennym czasie budowanie rodzinnego gniazda nadal nie przychodziło łatwo. Zaledwie Leopold uruchomił piekarnię już w 1949 roku, na fali procesu upaństwawiania i rosnących domiarów jego zakład zlikwidowano i rozgrabiono. Nie poddał się i podejmował różne zajęcia żeby utrzymać rodzinę. Dopiero w 1956 roku, gdy nastała odwilż mógł zająć się odbudową zrujnowanego warsztatu piekarniczego. Wtedy już dzielnie pomagał ojcu najstarszy syn, czternastolatek Eugeniusz. Dziś wspomina ten czas ze łzami w oczach. Ucząc się w zawodówce i technikum pracował po kilkanaście godzin dziennie. Wcześnie rano roznosił pieczywo i szedł do pracy w warsztacie samochodowym. Później odbywał zajęcia w szkole, a po południu razem z siostrami po całym mieście poszukiwał mąki do wypieku, bo przydziały były ograniczone. Dopiero wieczorem mógł wrócić do odrabiania lekcji. I tak dzień po dniu, przez wiele lat, zanim piekarnia Leopolda Lewny zdobyła pozycję w mieście. W 1979 roku, po uzyskaniu świadectwa czeladnika, a później mistrza Eugeniusz na dobre przejął zakład. Uszanował tradycję i długie lata zmagań ojca z przeciwnościami losu. Wtedy też rozpoczął stopniową modernizację piekarni wymieniając wysłużony piec, tzw. piersiówkę na nowy i wydajniejszy. W kolejnych latach, już wspólnie z synem Arkadiuszem, który jest trzecim pokoleniem w ich piekarni wprowadzili dalsze zmiany usprawniając pracę w zakładzie. Dziś Lewna to znana w Słupsku i okolicach firma, sprawnie zarządzana i zdolna sprostać oczekiwaniom rynku. Jej uznanie opiera się na ciężkiej pracy, szacunku do chleba i utrwalaniu tradycji kaszubskiego wypieku. Od siedemdziesięciu lat w kaszubskim rodzie Lewna, który wywodzi się ze Stężycy koło Kościerzyny chleb zajmuje miejsce szczególne. Utrwala piękną tradycję trzeciego już pokolenia piekarzy, którzy w tym zawodzie znaleźli sens życia. I choć los ich doświadczał i nie skąpił wyrzeczeń, to zawsze z uporem szli do przodu. Tak jak potrafią to Kaszubi - naród dumny z wiary i przywiązania do pracy. Piekarniczą tradycję zapoczątkował Leopold Lewna, który solidnego rzemiosła wyuczył się w przedwojennej Kościerzynie. Zanim jednak stanął przy dzieży, odbył kampanię wrześniową w polskiej kawalerii idącej na odsiecz walczącej Warszawie. Wzięty do niewoli przeszedł kilka obozów i trafił do pracy niewolniczej w Niemczech, najpierw u bauera, a później piekarza w Greiswaldzie. Po wyzwoleniu wrócił do Stężycy, skąd z rodziną został przesiedlony do Borzytuchomia koło Bytowa. Tam już jesienią 1945 roku uruchomił swoją pierwszą piekarnię, którą pomagała mu prowadzić żona Stefania. Jednak los nie był dla nich łaskawy. Gdy przyszły na Jan Kasprowicz Lubię, gdy siedząc przy stole Sięgasz po kromkę chleba I dzieląc ją dajesz mi cząstkę, Czy trzeba mi, czy nie trzeba ... Z KRONIKI SŁUPSKA miesięcznik TARGOWY Wydawca Słupska Agencja Wydawnicza 76-200 Słupsk, ul. Kołłątaja 15 Redakcja 76-200 Słupsk, ul. Kołłątaja 15 tel./fax 059 841 35 66 Redaktor Naczelny Jerzy Jakym Druk Poligrafia Romipres 76-200 Słupsk ul. Koszalińska 5i tel. 059 845 69 33 Nakład 2,5 tys. egzemplarzy Zamawianie ogłoszeń i reklamy 76-200 Słupsk ul. Kołłątaja 15 tel./fax 059 841 35 66 Miesięcznik Targowy promuje firmy z Pomorza Środkowego na wielobranżowych targach w całym kraju Kolportaż: Podczas targów i imprez gospodarczych wykonuje zespół redakcyjny Kolportaż do firm, samorządów, instytucji i organizacji życia publicznego w regionie Poczta Polska Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Przedruki wyłącznie za zgodą wydawcy. .../ pozostały mury poczerniałe, obrysowane w jesiennym wilgotnym niebie. Szara dłoń miasta, które wygasło... „Historia* 1945. www.slupsk.pl Fot. Archiwum UM 8/2009 1 września 2009 roku mija 70 rocznica wybuchu II wojny światowej. Była ona największym i najbardziej krwawym epizodem w dziejach ludzkości. Początek wojnie dał atak niemieckiego pancernika „Schleswig Holstein" na polską składnicę wojskową na półwyspie Westerplatte. Agresja hitlerowskich Niemiec na Polskę miała na celu likwidację niepodległego bytu państwa i unicestwienie narodu. Świadczą o tym zbrodnie, które z różnym nasileniem były przeprowadzane na terenie całej Polski. W Słupsku, który na mocy Traktatu Wersalskiego znajdował się w granicach Niemiec w pierwszych latach wojny panował zwodniczy spokój. Niemcy planowali zrobić z miasta ważny punkt obrony. Z zajmowanych i okupowanych krajów sprowadzali przymusowych robotników zmuszając ich do pracy przy budowie schronów przeciwlotniczych i rowów przeciw-czołgowych i rozbudowie lotniska w Redzikowie. W czasie wojny Niemcy dopuścili się w Słupsku licznych zbrodni. Zapoczątkowało je spalenie przez nazistów z 9/10 listopada 1938 roku, w czasie „Nocy Kryształowej" synagogi znajdującej się obok budynku gminy żydowskiej. Obecnie ulica Niedziałkowskiego, dawna Arnoldstrasse. Już w roku 1941 Niemcy założyli przy dzisiejszej ul. Kozietulskiego obóz pracy dla przymusowych robotników sprowadzanych z okupowanych terenów. W 1945 roku przebywało w nim od 400 do 500 osób. Znęcano się nad nimi fizycznie i psychicznie zmuszając do głodowej, wyczerpującej pracy. W roku 1944, w nieistniejącej już dziś wagonowni kolejowej powstała filia niemieckiego obozu zagłady „Stutthof". Od lipca 1944 - do lutego 1945 Niemcy za-katowali tam 800 więźniów, których śmierć upamiętnia obelisk przy ulicy Kołłątaja w pobliżu dawnych zakładów naprawczych PKP. W okresie od grudnia 1944 do lutego1945 w budynku Gimnazjum przy obecnej ulicy Deotymy męczeńską śmiercią zginęło 23 polskich dzieci, co upamiętnia tablica na budynku. 7 marca 1945 roku, we wczesnych godzinach porannych kobiety-więźniarki, które kopały rowy obronne w Lasku Południowym otrzymały polecenie wykopania dołu o wymiarach 6x2x1,5 m. Tego dnia około godziny piętnastej pododdział SS przyprowadził nad ten wykop 23 mężczyzn i jedną kobietę mordując wszystkich strzałami w tył głowy. Ich śmierć upamiętnia Pomnik. > rtillrl^ liC* jllf Z KRONIKI SŁUPSKA podpalili żołnierze radzieccy. Rozpętana przez Niemcy II wojna światowa pochłonęła miliony istnień ludzkich nie tylko na frontach, ale również na skutek niepojętej martyrologii w niemieckich obozach zagłady. Spowodowała także upadek ekonomiczny wielu krajów i zrujnowanie całej gospodarki światowej. Mimo upływu lat tragizm wojny jest wciąż obecny w pamięci narodu polskiego. Oprać. Marta Patyna 8 marcu 1945 roku Słupsk bez większego oporu zajęli żołnierze Armii Czerwonej. Wycofujący się Niemcy wysadzili mosty na rzece Słupi. W mieście, w obawie przed represjami Rosjan wielu Niem- ców popełniło samobójstwo, co dokumentują m.in. księgi zgonów na starym cmentarzu. Wielką stratą dla Słupska w następstwie wojny było doszczętne zniszczenie Starego Miasta, które w marcu 1945 roku Ostatnim ruchem ramienia wyprowadzeni w ciemność ' padli w ataku. Nie mogło być inaczej, 4 \ hgdy wzięli w siebie wolność: ^ j skrawek ziemi jak powieki matki zapuchłe od płaczu, tak mały. A jednak wystarczył. I Los nie krzyżował dłoni na płask śmiesznością marzeń dziecinnych. Nie płonął złotem i słońcem żołnierski kask, bo zwycięstwo było zupełnie inne. Nacierający uszli. Ziemia ich skryła pod darnią rudą jak krew ranionych kwitło ciało Ę żołnierza. A wysoko, wysoko rozłożyste jak dłonie rosły łopiany. One ocalały, j nie strawił ich pożar. J Choć mury wokoło pękały z gorąca, trzaskały sinym popiołem 1 i w szczelinach załamywał się kolorowy płomień, i kwiaty vAędły nie pozrywane. | Ale jak orzechy zmiażdżone padały domy. Szły do walki plutony, kompanie v wracało zaledwie po paru żołnierzy. J t Pociski tryskały w fontanny gruzu i płomień raz po raz w domy uderzał. | Nie było odwrotu, nie było białych chorągwi, i a zaciśnięcie zębów, że wszystko na marne, $ ciała poległych jak wał zagradzający drogę do ojczyzny, spalone w popiół leżały zeschłe i czarne. A mówiono: nie wrócą. Że pył ceglany oczy im przeżarł, powieki zniszczył. Trawa się zieleni na nawozach z popiołu, które wymiótł pożar A mówiono: zamiast barwy - cienie S I pozostały mury poczerniałe, ^ yl obrysowdne w jesiennym wilgotnym niebie smużką akwamaryny. Szara dłoń miasta, - które wygasło ogniem i miłością• $ 1945, Lesław Bartelski Biuro Promocji i Integracji Europejskiej Urząd Miejski, 76-200 Słupsk, Plac Zwycięstwa 3, tel./fax 059 848 84 41, e-mail: promocja@um.slupsk.pl, www.slupsk. Pl 8/2009 - STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW W 140 rocznicę utworzenia słupskiej kolei Osadnicy z Polesia 1 lipca 1869 roku nastąpiło przełomowe wydarzenia w historii Słupska. Uruchomiono pierwsze połączenie kolejowe ze Szczecinem, a w następnym roku z Gdańskiem. Wybudowano też piękny dworzec, który stał się wizytówką miasta. W 1945 roku, po pożodze wojennej nastąpił drugi rozdział w historii słupskiej kolei. Jego bohaterami stali się polscy osadnicy. Słupsk szybko stał się ważnym węzłem kolejowym przyczyniając się do rozwoju gospodarczego całego regionu. Kolej była wykorzystywana do znacznych przewozów towarowych i pasażerskich. Rozrastała się sieć torów łącząca miasto i miejscowości pcwiatu słupskiego, co miało wielkie znaczenie dla rozwoju gospodarki rolnej, handlu i rzemiosła. W 1938 roku Słupska Kolej Powiatowa przewiozła prawie 514 tysięcy pasażerów i 224 tysiące ton towarów. Podczas drugiej wojny światowej słupski węzeł kolejowy był kilka razy niszczony przez alianckie bomby, potem artyleryjski ostrzał Armii Czerwonej. Ucierpiał też gmach dworca, który w części zburzony już nie został odbudowany. Straty były dotkliwe: sowieci w ramach łupów wojennych wywieźli ponad 200 kilometrów torów kolejowych rozbierając m.in. jeden z dwóch torów na odcinku Słupsk - Lębork, wszystkie linie samorządowe oraz trasę z Ustki do Sławna. W 1945 roku polscy kolejarze, delegowani z innych rejonów odbudowywali i uruchamiali linie kolejowe na naszym terenie. Mieli także drugą wielką misję do spełnienia: przywrócić polskość na tych ziemiach poprzez przywracanie stacjom kolejowym polskiego nazewnictwa. Często też stanowili pierwszą i jedyną polską władzę na przejmowanych od wojsk radzieckich stacjach. W wyniku ich intensywnej pracy już 25 maja 1945 roku wyruszył pierwszy pociąg ze Słupska do Lęborka, a 20 czerwca zaczęła normalnie funkcjonować stacja Słupsk. Zaraz potem 10 lipca uruchomiono stację Ustka, zaś 15 września 1945 roku wdrożono pierwszy rozkład jazdy pociągów. Wśród pierwszych, którzy rozpoczęli pracę na słupskiej kolei byli Wanda Jedynak i Stanisław Szudrowicz. Oboje pochodzili z Łunińca na Polesiu. Tam jej dziadek pracował jako ma- szynista kolejowy, a jego ojciec był rewidentem wagonów. Choć znali się wcześniej, do Słupska przybyli oddzielnie, z rodzinami jako repatrianci i tu spotkali się przypadkowo. Ich znajomość w nowym miejscu zakończyła się ślubem w 1955 roku. W tamtych czasach to były zwyczajne życiorysy Pani Wanda odbyła kurs telegrafistów i pierwszą pracę podjęła w łączności kolejowej. Później przechodziła przez różne działy, by po 42 latach zakończyć pracę na kolei jako księgowa. Z kolei pan Stanisław zaczął pracę jako rewident wagonów, a skończył po 44 latach jako mistrz w wagonowni. Kolej dała im awans społeczny w powojennej rzeczywistości. Dziś po latach wspominają powojenny Słupsk. Z dnia na dzień przybywało przesiedleńców. Wszystkim towarzyszył entuzjazm poszukiwania swojego miejsca w organizującym się mieście. W powstających zakładach ludzie pracowali praktycznie za darmo, a zapłatą była aprowizacja w zakładowych stołówkach. Ze zniszczonego centrum usuwano cegłę i w transportach wysyłano ją na odbudowę Warszawy. Przez długi czas w słupskiej wagonowni kolejowej mieściły się magazyny, do których żołnierze radzieccy z całego powiatu zwozili zarekwirowane prawem zwycięzcy majątek. Ładowany na wagony, w transportach wywożono na Wschód. Na słupskiej stacji zatrzymywały się też podobne transporty z innych części kraju i z Niemiec. Zdarzały się wtedy okazje, że służby kolejowe, nocą odłączały ze składów wagony, na których malowano polskie numery i oznakowania. W taki sposób organizowano wtedy pierwszy po wojnie tabor kolejowy. Czas wykrusza ludzi i zaciera tamte obrazy. Pozostają stare fotografie i kroniki dokumentujące powojenny trud odbudowy słupskiej kolei. (JJ) Fot. Archiwum SiTK, W. i S. Szudrowicz TECHNIKÓW KOMUNIKACJI RP jr N - LAUREAT SREBRNEGO NIEDŹWIEDZIA I SŁUPSKIEGO PRODUKTU ROKU - Dobrze, że mamy takie firmy Solidny partner w trudnej branży Wśród laureatów tegorocznej Gali „Srebrnego Niedźwiedzia" ponownie był Jerzy Kujat, właściciel słupskiej firmy „Elektromont", który otrzymał nagrodę specjalną za utrzymanie mocnej pozycji na rynku. Rok wcześniej jego firma zdobyła główną nagrodę - statuetkę „Srebrnego Niedźwiedzia" oraz nagrodę „Słupski Produkt Roku". W ten sposób doceniono wieloletnią pracę firmy w branży oraz jej aktywność w życiu społecznym miasta i regionu. Na swoje sukcesy firma pracuje już od 33 lat. Od początku specjalizuje się w wykonawstwie robót ogólnobudowlanych przemysłowych obiektów liniowych: rurociągów, linii elektroenergetycznych, elektro-trakcyjnych i telekomunikacyjnych. W tej niełatwej branży liczy się wiedza, więc firma gromadzi doświadczenie i ciągle podnosi kwalifikacje, co bardzo przydaje się przy staraniach o nowe zlecenia. Tych zaś w ostatnim czasie było sporo, bo wystarczy wymienić: budowę magistrali telekomunikacyjnych i oświetlenia drogowego, ulicznego oraz specjalnego doświetlenia przejść dla pieszych w Słupsku. Budowę oświetlenia obwodnicy w Darłowie oraz zainstalowanie linii kablowych i stacji transformatorowej dla Szpitala Wojewódzkiego w Słupsku. Wykonanie kompletu instalacji tzw. budynku inteligentnego Sądu Rejonowego w Słupsku oraz instalacji w oddziałach Banku BPH w Słupsku, Ustce, Lęborku i Szczecinku. Budowę budynków komunalnych w gminie Słupsk, czy też linii kablowych przesyłowych średniego i wysokiego napięcia w Farmie Wiatrowej w Zajączkowie, za którą inwestor japoński wystawił „Elektromontowi" najwyższe noty i referencje. Tylko w samym Słupsku „Elektromont" wykonał oświetlenie kilkunastu nowych ulic m.in. na osiedlu Hubalczyków oraz uczestniczył w instalacji oświetlenia ulic i w przebudowie sieci elektroenergetycznych i teletechnicznych w ramach budowy, przebudowy i remontu ulic: Paderwskiego, Kołobrzeskiej, Kaszubskiej, Sobieskiego, Nad Śluzami, Kozietulskiego, Tramwajowej, a także ronda 11 Listopada i ścieżki rowerowej w Parku Waldorfa. Firma otrzymała również stałą umowę na remont i konserwację oraz bieżące utrzymanie oświetlenia ulicznego i iluminacji świątecznych w Słupsku. Solidną pracę „Elektromontu" widać też na starym słupskim cmentarzu, na którym zainstalowała stylizowane lampy parkowe, które pięknie podkreślają zabytkowy charakter słupskiej nekropolii. Obecnie firma projektuje zasilanie w energię elektryczną Centrum „Arena" dla Echo lnvestment. Od wielu lat „Elektromont" umożliwia chętnej młodzieży praktyczną naukę w zawodzie elektromonter. Corocznie zgłaszają się do firmy uczniowie zabiegając o przyjęcie na praktykę zawodową. Są to chłopcy rozpoczynający naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku. Szkoła przyjmuje uczniów pod warunkiem, że załatwią sobie miejsce odbywania praktyki zawodowej. „Elektromont", dzięki temu, że sam jego właściciel posiada uprawnienia pedagogiczne pomaga ten warunek spełnić. W ten sposób w zakładzie Jerzego Kujata młodzi ludzie uczą się praktycznych umiejętności w branży elektroinstalacyjnej. Firma zabezpiecza im narzędzia i ubrania robocze, określa zakres pracy, a nauka zawodu odbywa się trzy razy w tygodniu na różnych stanowiskach pracy. W czasie odbywania praktyki uczeń otrzymuje wynagrodzenie wg obowiązujących stawek. W „Elektromoncie" szkolą się również w ramach praktyk zawodowych studenci z kierunków technicznych Politechniki Gdańskiej i Politechniki Poznańskiej. Teraz, gdy na rynku pracy brakuje fachowców w wielu zawodach technicznych „Elektromont" udowadnia, że kształcenie zawodowe musi być procesem ciągłym, gwarantującym stabilność firm i gospodarki. Taka postawa zjednuje firmie i jej przedsiębiorczemu właścicielowi duże uznanie. Z pewnością zwiększa też szanse udziału w realizacji ważnych dla regionu inwestycji. Z takim partnerem warto podejmować każde zadanie. MONT Zakład Robót Elektrycznych i Teleelektrycznych „ELEKTROMONT" 76-200 Słupsk, ul. Na Skarpie 2 tel./fax 059 84 235 92, kom. 602 269 953 e-mail: jerzykujat@tlen.pl 1FW uTlfil 1 6 INICJATYWA WARTA NAŚLADOWANIA Posłowie i radni, bierzcie przykład z Białogardu Starówka jak przed wiekami W sierpniu br. Białogard w woj. zachodniopomorskim obchodził 710 rocznicę lokacji miasta. Na tę okoliczność mieszkańcy sprawili sobie godny prezent. Z środków unijnych odtworzono tu zabytkowy układ urbanistyczny w najstarszej części miasta oraz odrestaurowano 27 kamienic w obrębie murów obronnych. Inwestycję wykonało konsorcjum budowlane wyspecjalizowanych w rewitalizacji firm, w tym Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Drogowych „Krężel" Sp. z o.o. z Kobylnicy. Fot. Sławomir Tomasz Kuropatwinski Dla spółki „Krężel" było to spore wyzwanie, którego specyfika polegała na odtworzeniu w rekordowo krótkim czasie 2 miesięcy średniowiecznego charakteru brukowanych ulic przy zastosowaniu 12 technologii różnych robót. Front pracy objął ulice: Matejki, Reymonta, Staromiejską, Kościelną, Najświętszej Marii Panny, Lindego, Siemirackiego i Rycerską, na których firma ułożyła prawie 8 tys. m2 nowej nawierzchni. Po zerwaniu, posegregowaniu i usunięciu zużytych materiałów wykopano koryta pod nowe ulice i chodniki. Firma od podstaw zbudowała nowe ciągi komunikacyjne, które są teraz mocniejsze i trwalsze. Utworzyła też mały parking na ulicy Rycerskiej. Wszystkie prace nawierzchniowe były prowadzone przy jednoczesnej rewitalizacji kamienic, co przy spiętrzeniu robót dodatkowo wymagało sprawnej organizacji i umiejętności. Żeby zdążyć na czas „Krężel" skierował na budowę dwie brygady pod kierownictwem doświadczonego drogowca Rajmunda Mickiewicza. Ludzi zakwaterowano w hotelu zabezpieczając im aprowizację, przez co mogli pracować dłużej i efektywniej. Zdwojony wysiłek brygad się opłacił, bo wszystkie prace zakończono przed terminem, a ich efekt zdumiał nawet największych sceptyków tego przedsięwzięcia. W Białogardzie „Krężel" udowodnił, że jest firmą znającą się na fachowej rewitalizacji zabytkowych układów urbanistycznych. Już od dawna firma ta z powodzeniem wykonuje na całym Pomorzu Środkowym rewitalizacje starówek miast, osad rybackich, portów i skomplikowanych układów komunikacyjnych. Przekonują o tym prace „Krężla" w Słupsku, Ustce, Lęborku, Połczynie Zdroju, Darłowie, Mielnie, Ustroniu Morskim, Tymieniu czy Tychowie. Na uznanie i wysoką 8/2009 pozycję firmy złożyły się lata solidnej pracy i gromadzenia doświadczeń, co potwierdzają m.in. certyfikat jakości ISO 9001:2000 oraz liczne nagrody, w tym za udział w konkursie „Nasze Dobre z Pomorza". Oglądając po rewitalizacji białogardzką starówkę trudno nie stwierdzić, że twórcy tego pomysłu na czele z Stefanem Strzałkowskim, nowym po- słem PIS zrobili dla swojego miasta coś, co w wielu lokalnych środowiskach nie byłoby możliwe. To z jego inicjatywy, gdy był jeszcze burmistrzem, przy silnym wsparciu całego środowiska udało się pozyskać kilkanaście milionów złotych z środków unijnych na realizację projektu w ramach ZPORR. Dzięki temu pracę otrzymało piętnaście miejscowych firm, powstały nowe nawierzchnie ulic i chodników, odrestaurowano wszystkie średniowieczne kamienice oraz zabytkowe bramy i fragmenty zachowanych murów miejskich. Dziś stare miasto wygląda jak sprzed wieków, a historyczny Białogard godnie zaznacza swój ślad w kulturze Pomorza. W Białogardzie się udało, bo do poprawienia wizerunku miasta zgodnie jak jeden mąż przystąpili ludzie z różnych opcji politycznych. Razem stanowili siłę, która utorowała drogę dla tej inicjatywy. Swoją jedność i determinację pokazali także wtedy, gdy dostali propozycję wykorzystania zaledwie w ciągu 2 miesięcy dodatkowych kilku milionów złotych. Gdyby zrezygnowali pieniądze wróciłyby do unijnej kasy. Pokazali jednak, że potrafią wznieść się ponad partyjne interesy. Teraz ich miasto łatwiej przyciągnie inwestorów, sprawi wygodę mieszkańcom i będzie atrakcyjne dla turystów. Przyznacie, że to szczęście mieć takich działaczy na swoim podwórku. Gminy decydujące się na rewitalizację swoich miejscowości muszą starannie dobierać wykonawców, a nie kierować się jedynie korzystną ceną uzyskaną w przetargu. Przekonali się o tym samorządowcy w Ustce, gdzie położoną niedawno nawierzchnię na promenadzie wkrótce trzeba będzie wymieniać, bo coraz więcej w niej dziur i nierówności. Za to w Darłowie promenada jest równa jak stół. Pięknie położona z solidnego materiału w połączeniu z odnowionym nabrzeżem tworzy atrakcyjny ciąg spacerowy, który zachwyca w dzień i wieczorem w blasku stylowych latarni. Warto naśladować takich gospodarzy, bo dobrze przemyślane inwestycje nie tylko poprawiają wygląd miejscowości, ale przyczyniają się do ich szybkiego rozwoju gospodarczego. Jerzy Jakym - PRAWDZIWY ZAPACH CHLEBA --- Słupska tradycja dobrego wypieku „Chleb zwykły" z piekarni Społem Sukces tego doskonałego chleba trwa już 65 lat. Wytwarzany na specjalnym żurku, czyli rozwodnionym zakwasie jest ulubionym produktem na wielu stołach. Kiedyś zajadało się nim całe stutysięczne miasto, a ludzie z okolic Słupska specjalnie, po ten chleb, tu przyjeżdżali. I choć zmieniły się czasy i upodobania to dla prawdziwych smakoszy chleb ze słupskiej piekarni Społem PSS jest wciąż najlepszy i najsmaczniejszy. i- m II i ludzie z 20 letnim doświadczeniem. Corocznie, w oparciu o współpracę ze słupskim Cechem szkolą się tu również nowi cukiernicy i piekarze. Zakład wytwarza około 100 pozycji różnorodnego asortymentu ciast 1 pieczywa. W ciągu doby powstają tu 2 tony pieczywa, które dostarczane jest do własnej sieci handlowej PSS oraz do innych placówek w Słupsku i regionie. Latem wypieki PSS doceniają wczasowicze w miejscowościach od Jarosławca po Rowy. Od wielu lat Spółdzielnia prowadzi rozległą działalność, która obejmuje handel detaliczny art. spożywczymi w kilkunastu własnych placówkach, gastronomię i bary mleczne, targowisko oraz produkcję znakomitych wyrobów. Dla wielu mieszkańców Słupska ulubionym miejscem robienia udanych zakupów jest Centrum Handlowe Galeria Podkowa, w którym mieści się m.in. wielkopowierzchniowy samoobsługowy sklep spożywczy. Położony w centrum miasta obiekt ze względu na swą funkcjonalność, atrakcyjną ofertę i wysoką kulturę obsługi tworzy wyjątkowy klimat sprzyjający zakupom. Dla Słupska „Społem" Powszechna Spółdzielnia Spożywców to piękna karta w historii miasta. Znak „Społem" zawsze był z nim związany zapewniając jego mieszkańcom artykuły spożywcze już od lat powojennych, znacząc jego rozwój. Trudno się zatem dziwić, że dla wielu pokoleń słupszczan Społem to wzór solidnego kupiectwa, które zawiera szacunek do klienta i przywiązanie do dobrych tradycji. Zakład Ciastkarsko-Piekarski 76-200 Słupsk, ul. Poznańska 53, tel. 059 842 77 67 Społem Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Słupsku 76-200 Słupsk, ul. Starzyńskiego 6 - 7, tel. 059 84 86 700 Tajemnica smaku i jakości chleba z piekarni Społem tkwi w oryginalnej, opartej na tradycji recepturze. Dzięki nie zmienionej od lat technologii każdy bochenek ma właściwą porowatość, wilgotność i nie kruszy się, a wypiekany w ceramicznym piecu uzyskuje niepowtarzalny zapach i piękną złocistą barwę. W 2006 roku „chleb zwykły" uzyskał główną nagrodę i miano Słupskiego Produktu Roku. Wielkim wzięciem cieszy się też inne pieczywo z piekarni Społem, jak choćby chleb orkiszowy, chleb słodowy z dynią, chleb rustykalny, czy chleb farro ze specjalnej odmiany pszenicy, z której Egipcjanie wypiekali już chleb przed 9 tysiącami laty. Tutaj powstaje też chleb litewski, kołodziejski i razowy według własnych oryginalnych receptur. Bogaty asortyment pieczywa dopełniają bułki, rogale, bułki paryskie i grahamki. W produkcji na zamówienie wielką popularnością cieszą się różne okazjonalne wypieki, np. weselne, urodzinowe, w tym znakomite ciasta. Wielką furorę robią szczególnie urodzinowe „foto - torty" z naniesionym wizerunkiem twarzy dziecka. Te i inne specjały można zamówić telefonicznie - 059 842 77 67. Zakład Ciastkarsko-Piekarski w Słupsku przy ulicy Poznańskiej 53, którym kieruje mistrz piekarstwa Paweł Łacheta został wybudowany przez PSS w 1988 roku. Posiada znakomite warunki do produkcji i składowania, dzięki czemu firma poza bieżącą produkcją może realizować również dodatkowe zlecenia. Powstające tu wypieki są dziełem fachowej kadry piekarzy, której trzon tworzą SŁUPSKIE POKOPKI 2009 Wkrótce święto W niedzielę, 4 października br. rolnicy oraz mieszkańcy regionu słupskiego będą mieli okazję świętować zakończenie zbiorów ziemniaków na tradycyjnych już słupskich Pokopkach 2009. VI Powiatowe Święto Ziemniaka odbędzie się w Karżniczce, na terenie Stacji Doświadczalnej Oceny Odmiany, w gminie Damnica. Impreza ta przede wszystkim promuje producentów ziemniaków i regionalne wyroby ziemniaczane. Na „Pokopki" co roku przyjeżdża kilka tysięcy osób, nie tylko z powiatu słupskiego. Wielkim powodzeniem cieszą się pokazy kulinarne i degustacje wyrobów ziemniaczanych. W ciągu całego dnia prezentować się będą zespoły artystyczne, a goście będą mieli okazję posmakować między innymi frytek, placków czy kotletów ziemniaczanych, czyli wszystkiego co związa- V Słupskie P^Pki powiat Sttą% r ,x.? ^ ■■ " > \ KAR2NICZKA najlepszych producentów ziemniaków statuetką Słupskiej Bursztynowej Bulwy. Sołtysi z powiatu słupskiego będą walczyli o zaszczytny tytuł Sołtysa i Soł-tyski Roku 2009. W Karżniczce oprócz dobrej zabawy i smacznego jedzenia będzie można również zaopatrzyć się na zimę w ziemniaki i jabłka, wybierając w kilkudziesięciu odmianach. Święto ziemniaka gromadzi z roku na rok coraz więcej gości, a mieszkańcy regionu chętnie uczestniczą w tej jesiennej imprezie. „Pokopki" na stałe już zagościły w kalendarzu imprez naszego powiatu i należą do najczęściej uczęszczanych. MM, fot. Jan Maziejuk ne i przyrządzane jest z ziemniaków. W Karżnicze swoje wyroby pokażą nie tylko wystawcy i producenci ziemniaków, ale także koła gospodyń wiejskich, które co roku przyrządzają bardzo cie- kawe i smaczne dania. W czasie Poko-pek można również podziwiać niesamowite kształty i rozmiary ziemniaków, które zostaną zgłoszone do konkursów. Pokopki to także okazja do nagrodzenia fomat Stupski A *HI i : ... Starostwo Powiatowe, 76-200 Słupsk, ul. Szarych Szeregów 14 tel./fax 059 842 37 73, 842 71 11, 842 54 17, www.powiat.slupsk.pl,starostwo@powiat.slupsk.pl 8/2009 9 SŁUPSKIE ELEKTRI Produkujemy dla energetyki Firma Energa Elektrownie Słupsk zajmuje się wszystkimi zagadnieniami związanymi z wytwarzaniem energii elektrycznej poprzez małe elektrownie wodne. Posiada 16 elektrowni przepływowych położonych na rzekach Pomorza Środkowego, w których produkuje rocznie około 40 000 MWh ekologicznej energii oraz prowadzi eksploatację elektrowni szczytowo-pompowej Żydowo posiadającej moc 156 MW. Spółka zatrudnia wysokiej klasy specjalistów z zakresu hydroenergetyki oraz posiada wyspecjalizowane brygady remontowe z własnymi warsztatami. Pozwala to jej wykonywać remonty własnych hydrozespołów i świadczyć usługi remontowo-modernizacyjne. W krótkim okresie działalności firma zdobyta szereg nagród i znaczących certyfikatów potwierdzających wysoką jakość wyrobów i usług wytwarzanych zawsze w zgodzie z środowiskiem. Utrzymując w sprawności historyczne obiekty elektrowni wodnych spółka prowadzi działalność chroniąc środowisko naturalne całego regionu. Oferujemy: fachowe doradztwo w zakresie projektowania nowych elektrowni wodnych generalne wykonawstwo małych elektrowni wodnych i wiatrowych przeglądy i remonty urządzeń mechanicznych i elektrycznych małych elektrowni wodnych modernizację, adaptację i odbudowę istniejących obiektów hydrotechnicznych wykonawstwo konstrukcji stalowych, aluminiowych i ze stali nierdzewnej obróbkę skrawaniem regenerację i dorabianie części maszyn wykonywanie instalacji elektrycznych wewnętrznych i zewnętrznych, przyłącza do budynków pomiary elektryczne instalowanie, naprawy, konserwację silników elektrycznych, prądnic i transformatorów wyposażenie jazów, zastawek, pomostów, barierek produkcję konstrukcji stalowych słupowych stacji transformatorowych kompletne stacje transformatorowe słupowe konstrukcje pod rozłączniki 15 KV sterowane drogą radiową konstrukcje dla linii napowietrznych izolowanych na terenach leśnych Konstrukcje pod ograniczniki przepięć Konstrukcje pod transformator i rozłącznik na żerdziach wirowanych Komplet konstrukcji pod słupową stację transformatorową na żerdzi wirowanej Zachowana część historyczna siłowni EW Drzeżewo Automatyczna czyszczarka krat EW Drzeżewo 76-200 Słupsk, ul. Rybacka 4a, tel. +48 59 841 69 00, fax +48 59 841 69 16 www.energaelGktrownieslupsk.pl, e-mail: sekretariaty enwod.slupsk.pl Komplet konstiukcji pod rozłącznik 15 kV sterowany radiowo wraz z iglicą odgromową FROWNIE WODNE Pielęgnujemy tradycję W 2000 roku, gdy powstawała firma Energa Elektrownie Słupsk Spółka z o.o. (obecna nazwa) zdecydowano otoczyć opieką starą dokumentację techniczną, dawne aparaty i urządzenia hydroenergetyczne, które znajdowały sięw przejętych przez firmę 17 elektrowniach wodnych. Udało się zgromadzić wjednym miejscu cenne eksponaty i utworzyć z nich salę historii słupskich elektrowni wodnych. Wybrano EW w Gałąźni Małej, jedną z najstarszychi najokazalszych elektrowni słupskiej Spółki. W1920 roku była to największa elektrownia wodna w północnej Europie, a zastosowanew niej rozwiązania techniczne (umocnienia skarp kanału, żelbetowe rurociągi i sztolnie) były wzorcowe dla ówczesnej myśli hydroenergetycznej. Sala historii w EW Gałąźnia Mała połączona jest z salą audiowizualną na 40 miejsc. W specjalnie zaadaptowanym pomieszczeniu znajduje się stała wystawa urządzeń jużo wartości historycznej, które dawniej stosowano w energetyce. Zgromadzono tu pieczołowicie odnowione dawne plany, mapy i rysunki techniczne ręcznie wykonane na papierze klejonym na płótnie, urządzenia rejestracji poziomu wody (limigrafy), drewniane dmuchawy do usuwania kurzu z wrażliwych mechanizmów, destylatory, aparaty telefoniczne, stare fotografie itp. Można tu także zobaczyć stare żarówki, które świecą już od ponad stu lat, odstojnik do oczyszczania i ponownego użycia oleju i przedwojenny przekładnik napięciowy. Największe wrażenie na zwiedzających robi serce elektrowni czyli hala siłowni, w której z galerii można oglądać zainstalowane w 1914 roku i pracujące nieprzerwanie turbiny. Gospodarze obiektu pokazują też nowoczesne sposoby wytwarzania i wykorzystania energii słonecznej, którą produkuje instalacja solarna, a w rezultacie otrzymywana jest m.in. ciepła woda. Sala historii słupskich elektrowni wodnych cieszy się ogromnym powodzeniem zwiedzających, turystów i wycieczek młodzieży szkolnej, dla której organizowane są tu poglądowe lekcje historii. Zwiedzający przybywają tu z kraju i zagranicy. Dla wszystkich dodatkową atrakcją jest też wędrówka ścieżką przyrodniczą Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi", która łączy się z terenem elektrowni. Wszystkie obiekty elektrowni można obejrzeć nal6 kilometrowej trasie ciągnącej się wzdłuż rzek Słupi i Bytowej. Elektrownię wodną i salę historii w Gałąźni Małej można zwiedzać praktycznie przez cały rok. Najwięcej turystów przybywa tu latem oraz wiosną i jesienią, kiedy licznie odwiedzają ją grupy młodzieży szkolnej. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem (wcześniej zadzwonić do siedziby Spółki), a dodatkową atrakcją są materiały promocyjne o regionie i elektrowniach. Elektrownie wodne w regionie słupskim są pięknie położone w lesistym terenie pociętym wąwozami i jarami. Tworzą trzy naturalne szlaki wędrówek: • szlak w dorzeczu rzeki Wieprzy z elektrowniami w Kępicach, Kępce, Biesowicach i Ciecholubiu • szlak w dorzeczu rzeki Słupi z elektrowniami w Skarszowie Dolnym, Krzyni, Strzegominie, Całążni Małej i Strudze • szlak w dorzeczu rzeki Łupawy z elektrowniami w Smołdzinie, Zelkowie, Drzeżewie, Łebieniu, Poganicach i Łupawie. Serdecznie zapraszamy do zwiedzania naszych elektrowni wodnych ii 1 Iflf 8/2009 11 OCHRONA SRODOWISKA Zobacz tę wystawę w ratuszu Co niszczy środowisko naturalne Słupska? - tt Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska Akademii Pomorskiej w Słupsku zorganizował wystawę przedstawiającą degradację środowiska naturalnego w Słupsku. Wystawa, udostępniona w ratuszu, składa się z plansz, na których w formie czytelnych komunikatów i zdjęć prezentowane są zagadnienia zagrażające środowisku. Spośród nich prezentujemy czynniki degradujące środowisko przyrodnicze, szatę roślinną i wody powierzchniowe. Degradacja powierzchni terenu Do czynników degradujących powierzchnię terenu zaliczamy działania tech-niczno-inżynierskie związane z mechanicznym przemieszczaniem mas ziemnych. Są to działania inżynierskie związane z realizacją planów zagospodarowania przestrzeni w obrębie miasta i w strefie podmiejskiej, wydobycie kopalin użytecznych itp. W wyniku takiej działalności powstają różne formy powierzchni terenu pochodzenia antropogenicznego. Są to: - wyrobiska, które powstają na skutek długo trwającej eksploatacji kruszyw naturalnych lub surowców ceramicznych na potrzeby lokalne. Należą do nich odkrywki, wgłębienia i wykopy różnych kształtów i rozmiarów zwałowiska, będące wynikiem nagromadzenia powierzchni resztek wydobywanych kruszyw naturalnych lub surowców ceramicznych nasypy i przekopy, powstające w wyniku realizacji budowy tras kołowych i kolejowych, które wymagały przemieszczenia dużych ilości mas ziemnych i skalnych proces wprowadzenia zmian (odwracalnych) naruszających dotychczasową równowagę (homeostazę) w środowisku przyrodniczym, np. degradacja powietrza atmosferycznego, degradacja powierzchni terenu, degradacja wód powierzchniowych, degradacja szaty roślinnej. Degradacja lasów komunalnych Niezrekultywowane i niezagospodarowane wyrobisko poeksploatacyjne przy ulicy Grunwaldzkiej składowiska, które powstają na skutek gromadzenia i przechowywania surowców, odpadów czy też różnego rodzaju paliw rowy, powstają w czasie budowy systemów odwadniających określone partie terenu w rejonie miasta (dolina Słupi) oraz rowy otwarte, które towarzyszą sieci drogowej i kolejowej powierzchnie zniwelowane, to liczne formy w obrębie miasta, które powstają w wyniku mechanicznego wyrównywania naturalnych form terenu lub zasypywania ich (Plac Zwycięstwa, Aleja Sienkiewicza). Warto zapamiętać, że czynnik degradujący - to substancja lub energia pochodzenia naturalnego lub antropogenicznego, która przy określonych koncentracjach wywołuje negatywne zmiany jakości środowiska przyrodniczego. Z kolei degradacja - to Jednym z ważniejszych elementów przyrodniczych w mieście są lasy komunalne, które pełnią dla mieszkańców funkcję spacerowo-wypoczyn-kową. Dopiero na drugim planie znajduje się funkcja użytkowa, która polega na r 4 *,y ®3Bm PP|Xf ft: :> ' —■ - ; • U i? "Viii •< My *-r ; • 5 I ■ !S? ■ "v'J: i &kwm f h- »$ :<§ W i ' Pi ■ • %w0 * § - /*> %i iś im\ >U r : > % i • ii r t . p . t. i -m ■ »» r * /* ' ** ? /; W" */* i i » sk* 'ii 1 ..w' iTh'' ff"ii lBm,- ,Dzikie wysypisko" w sąsiedztwie Lasku Północnego OCHRONA ŚRODOWISKA pozyskiwaniu drewna jako produktu leśnego. Lasy w mieście zajmują powierzchnię 164,66 ha (Lasek Północny 97,51 ha, Lasek Południowy 67,15 ha). Analizując strukturę przestrzenną gatunków drzew wiatach 1992-2003, należy stwierdzić, że znacząco obniżył się udział drzewostanów z panującym świerkiem. Zostały one usunięte zrębami sanitarnymi po degradacji owadów i wiatrołomach. Powierzchnie te odnowiono głównie dębem i sosną, stąd wzrost udziału tych gatunków. Odnotowuje się również wzrost udziału drzewostanów z panującymi klonami (zwyczajnym i jaworem), które w miejscowych warunkach są gatunkami bardzo ekspansywnymi, dlatego powinny występować jedynie w formie domieszki. Stan sanitarny obu lasów jest niezadowalający. Podczas inwentaryzacji stwierdzono występowanie licznych uszkodzeń, głównie drzewostanów świerkowych. Objawy porażenia przez grzyby i owady wykazuje również część sosen (uszkodzenia wahają się od 5 do 30%). Ponadto na starszych osobnikach buka można zauważyć suchoczuby, oraz próchnicę pnia głównie u świerka. Równie niepokojącym zjawiskiem jest zamieranie jesionów. Zagrożenia dla drzew Rozróżniamy następujące czynniki, które degradują szatę roślinną: - abiotyczne - klimatyczna jak susze, podtopienia, silne wiatry, nadmierne opady śniegu, uderzenia piorunów, biotyczne - owady, grzyby, rośliny pasożytnicze oraz zwierzęta, - antropogeniczne - uszkodzenia mechaniczne drzew i krzewów przez człowieka (Aihoa jłupskI 8/2009 (łamanie, wydeptywanie, kaleczenie), pozostawianie śmieci na terenach leśnych, łąkowych, ogrodowych, parkowych, zanieczyszczanie powietrza, wody i gleby. Na terenie miasta występują m.in. rejony przyrodnicze: śródmiejskie rejony rekreacyjne, takie jak skwery i Park Kultury i Wypoczynku, rejon Doliny Słupi, drzewa i krzewy przy ulicach miasta, drzewa uznane za pomniki przyrody, ogrody działkowe i sady, zieleń cmentarna, łąki i pastwiska, parki leśne. Trwający przez stulecia rozwój miasta wpłynął znacząco na stan sztucznych elementów zieleni miejskiej, do których należy zaliczyć: parki i skwery, cmentarze oraz ogrody działkowe, zieleń osiedlową, zieleń przy ulicach i obiektach przemysłowych. Zdecydowana większość terenów zielonych, zwłaszcza parków i skwerów, zajmujących łącznie powierzchnię 16,1 ha zlokalizowana jest głównie w centrum miasta, co rzutuje na ich dostępność i pełnione funkcje. Ogólny stan biologiczny zieleni na terenie Parku Kultury i Wypoczynku jest zadowalający. Zastrzeżenia budzą jedynie najstarsze nasadzenia - zwłaszcza wierzby i topole oraz gatunki rosnące wzdłuż rzeki będące w złym stanie biologicznym i z dużą zawartością posuszu. Ważnym problemem jest stan zdrowotny przyulicznych drzew, ze względu na trudne warunki bytowania. Oprócz szkodliwego działania substancji przedostających się do atmosfery i gleby, są narażone na niedostatek wody (np. przy alei Wojska Polskiego oraz ul. Nowobramskiej). Dochodzi również do mechanicznego ich uszkadzania przez środki komunikacji, w czasie przeprowadzanych robót ziemnych i drogowych oraz przez przechodniów. Słupia w złym stanie Czynniki degradujące wody powierzchniowe to ścieki stałe lub okresowe (komunalne i przemysłowe), zanieczysz- czenia fizyczne, chemiczne i bakeriologiczne. To także wody opadowe i roztopowe spływające z wyżej położonych terenów wysoczyznowych i stokowych oraz odcieki ze składowisk odpadów. Na przestrzeni lat środkowy i dolny bieg Słupi poddany został silnej antropopresji, co doprowadziło do zmiany jej biegu i długości oraz pierwotnego charakteru na wielu odcinkach. Obecnie długość rzeki wynosi 138,6 km (dawniej 148,7 km). Różnica w długości rzeki jest wynikiem prac regulacyjnych (m.in. pogłębiania koryta, usuwania z niego głazów, pni drzew oraz likwidowania zakoli i umacniania brzegów) i melioracyjnych oraz budowy systemu hydroenergetycznego ze zbiornikami zaporowymi na Słupi. Na jakość wody w Słupi wpływają ścieki komunalne i przemysłowe wprowadzane z miejscowości położonych w zlewni Słupi powyżej miasta, jak również z samego Słupska. Według pomiarów z 2007 roku sklasyfikowano wody na tym odcinku do IV klasy czystości, tj. wody niezadowalającej jakości. Stan sanitarny rzeki był zły. Ponadto w wodzie odnotowano okresowy wzrost materii organicznej i żelaza ogólnego do poziomu zadowalającego. Pozostałe wskaźniki stanowiły o dobrej jakości wód, co potwierdzała także zawartość chlorofilu. Oprać. MT W komentarzu do wystawy Wydział Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Słupsku nieustannie prowadzi działania dotyczące poprawy stanu środowiska w mieście. Dotyczą one usuwania negatywnych zjawisk wywoływanych przez podmioty gospodarcze i mieszkańców, które przyczyniają się do degradacji środowiska. Nie powinniśmy zapominać, że jakość środowiska w głównej mierze zależy od nas samych. Od naszego postępowania, naszych zachowań i odpowiedzialności. Chrońmy środowisko dla siebie i przyszłych pokoleń! Wydział Gospodarki Komunalnej Mieszkaniowej i Ochrony Środowiska Urząd Miejski, 76-200 Słupsk, Plac Zwycięstwa 3 tel. 059 848 84 19, e-mail: wgkmios@um.slupsk.pl - OCHRONA ŚRODOWISKA - PGK skutecznie chroni środowisko Utrapieniem naszego życia staje się coraz większa ilość odpadów, a zarazem brak skutecznych sposobów na ich usuwanie. Przemysł produkuje coraz lepsze produkty, a przy ich wytwarzaniu odpady, które wprowadzone w cykl produkcyjny, ciągłe mieszanie i przetwarzanie doprowadzają do powstawania nowych odpadów. Często jeszcze bardziej niebezpiecznych niż stare, których chciano się pozbyć. Co zatem robić z tymi, które już są? Okazuje się, że najlepszym sposobem na usuwanie nadmiaru śmieci jest ich spalanie i wykorzystanie powstającej energii np. do ogrzewania. Jednak ma ono sens wtedy, gdy możliwe jest całkowite filtrowanie i oczyszczanie spalin i kiedy wszystkie pozostałości spalania można bezpiecznie usunąć (składować). Coraz bardziej zagrażają wszechobecne, niedostrzegalne gołym okiem substancje znajdujące się w ziemi, wodzie, powietrzu i w pożywieniu. Wobec narastającego zagrożenia stajemy się bezradni. Dzieje się tak dlatego, ponieważ przywiązujemy zbyt mało wagi do cierpliwej i konsekwentnej walki ze śmieciami, do ich odpowiedniego składów kolwiek spalimy, wylejemy czy wyrzucimy, warto pomyśleć, jakie straty poniesie przez to nasze środowisko. Znaczenie i konsekwencje naszych postaw i zachowań wobec środowiska uzmysławia nam praca Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Słupsku. Już od pół wieku firma ta konsekwentnie zajmuje się ochroną środowiska, a będąc twórcą Kompleksowego Programu Gospodarki Odpadami daje najlepszy przykład jak skutecznie o środowisko dbać i je chronić. Służby PGK świadcząc usługi dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w mieście i na wsi są gwarancją estetyki nie tylko Słupska, ale również wielu miejscowości na terenie 10 gmin a także utrzyma-i chodni-tych za- 3 powiato zajmuje się wywozem nieczystości stałych, przyjmowaniem odpadów i ich unieszkodliwianiem, zbiórką surowców wtórnych, składowaniem odpadów azbestowo-cementowych, letnim i zimowym niem ulic, placów ków. Dla realizacji dań PGK korzysta z najnowszych rozwiązań technologicznych, sprzętowych i organizacyjnych dysponując wykwalifikowaną kadrę i nowoczesnym zapleczem. Obecnie firma finalizuje budowę nowoczesnego Biura Obsługi Klienta. W siedzibie PGK zostanie oddany do użytku wzorcowy kompleks pomieszczeń, w którym do dyspozycji klientów będzie przestronna sala obsługi ze stanowiskami komputerowy- LNEJ Spółka z o.o. 43 40 22 www.pgkslupsk.pl slajdów reklamujących usługi oraz kasą. Tworzenie nowoczesnego wizerunku firmy w niczym nie zakłóca jej szeroko prowadzonych działań w realizacji kompleksowego programu gospodarki odpadami. Opiera się on na istniejącym od 30 lat, wzorcowym na skalę kraju Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów w Bierkowie. Zakład jest wyposażony m.in. w sortownię odpadów zmieszanych, sortownię tworzyw sztucznych i szkła, kom-poster, wagi samochodowe, myjnię samochodową oraz instalację do odzysku biogazu, z którego produkowana jest energia pokrywająca potrzeby całego zakładu. Ciągła rozbudowa i unowocześnianie składowiska w Bierkowie inspiruje do- 14 OCHRONA SRODOWISKA świadczoną kadrę PGK do poszukiwania nowych rozwiązań dotyczących selektywnej zbiórki odpadów, ich sortowania i recyklingu. Przykładem tego jest realizacja nowatorskiego przedsięwzięcia pn. „Recykling organiczny odpadów biodegra-dowalnych na bazie pryzm energetycznych". Odpady przy pomocy mikroorganizmów ulegają rozkładowi biologicznemu w warunkach kontrolowanych przez człowieka. Zaletą tej metody jest ochrona atmosfery poprzez ujęcie powstającego biogazu oraz wykorzystanie odpadów do kształtowania skarp i rekultywacji składowiska. O tym, że PGK stale podnosi standardy pracy świadczy uruchomiona niedawno nowoczesna technologia w sortowni odpadów. Jest to pierwsza w Polsce instalacja generująca mgłę wodną wykorzystywaną do dekontami-nacji komory sortowania wstępnego. Metoda pozwa- la uzyskiwać lepsze wyniki w usuwaniu substancji szkodliwych jednocześnie poprawiając warunki pracujących przy tym ludzi. Wdrożony system jest jedynym i unikalnym na skalę kraju, ponieważ pozwala on na minimalizacje kosztów i wzrost efektywności przy zachowaniu rygorystycznych wymogów europejskich w zakresie ekologii i ochrony środowiska. Od kilku miesięcy swoistym nowum w pracy PGK stała się także organizacja poglądowych spotkań w Zakładzie w Bierkowie dla radnych z gmin, samorządowców, przedsiębiorców, uczniów szkół i mieszkańców regionu. Te pożyteczne wizyty pokazują ogrom pracy, jaki wykonuje firma dla ochrony środowiska. Uświadamiają także potrzebę współdziałania we wszystkim, co może przynieść korzyści. Bez partnerstwa w tym zakresie nie osiągniemy potrzebnych rezultatów. „Wodociągi Słupsk" oferują usługi w zakresie unieszkodliwiania i odzysku odpadów Jako jedyni w regionie posiadamy kompleksową instalację do unieszkodliwiania odpadów tłuszczowych wyposażoną w pasteryzację. Kompostujemy odpady biodegradowalne. Zapraszamy do współpracy wszystkich zainteresowanych unieszkodliwianiem i odzyskiem odpadów takich jak: » 02 02 04 - osady z zakładowych oczyszczalni ścieków (pochodzenia zwierzęcego) » 02 03 05 - osady z zakładowych oczyszczalni ścieków (pochodzenia roślinnego) » 19 08 05 - ustabilizowane komunalne osady ściekowe » 19 08 09 - tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające wyłącznie oleje i tłuszcze jadalne » 19 08 99 - inne niewymienione odpady (z oczyszczalni ścieków) * 02 01 03 - odpadowa masa roślinna » 02 01 07 - odpady z gospodarki leśnej » 20 02 01 - odpady ulegające biodegradacji Cennik usług znajduje się na stronie internetowej Spółki: www.wodociagi.slupsk.pi 8/2009 HUi LAUREAT SREBRNEGO NIEDŹWIEDZIA 2008 Dobra firma w branży energetycznej rzedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe "SEPIX" Sp. J., 76-200 Słupsk, ul. Ogro tel./fax 059 842 04 30, 059 841 12 91, tel. 059 841 11 47, www.sepix.pl e-mail: se :ze przemysf ?ktroinstala /nękowe, /iatła, bat jpy uliczne, parkowe osprzęt ochrony odgromowej • lampy o charakterze dekoracyjno-użytkowym, halogenowe, plafoniery Projektujemy i wykonujemy iffljpl właściciel - Na obecną pozycję firmy skład< s/ę długie lata pracy, doświadczeń i zdobywania nia klientów. Dzisiaj to p bo każdy nasz klient m. kompleksowej i solidnej obsługi Jednocześnie stale podnosimy kwalifikacje zawodowe, wpn my nowe technologie i nieustannii inwestujemy, by sprostać nowym wyzwaniom. Staramy się także dzielić swoją wiedzą z naszymi klientami, bo przez takie działania wzrasta świadomość ludzi o optymalnym wykorzystaniu energii. Nowość! Sprzęt do monitoringu. Przedsiębiorstwo SEPIX działa na rynku od prawie 20 lat. Wyspecjalizowało się w zaopatrzeniu firm w artykuły elektryczne oraz kompleksowej obsłudze inwestycji w branży elektroenergetycznej. W początkowym okresie działalności firma koncentrowała się na usługach dekoracyjno-oświetleniowych projektując w tym zakresie dla klientów wnętrza, doradzając i podpowiadając wykonawstwo. Z czasem, wraz z nabywanym doświadczeniem doszły nowe specjalności w różnych segmentach elektroenergetyki, a sukcesywny rozwój firmy spowodował jej wejście w 2004 roku do Grupy Kapitałowej. W efekcie tych działań nastąpiło otwarcie nowych kierunków działalności, a w ślad za tym zmiana polityki handlowej i dalszy intensywny rozwój. Obecnie SEPIX jest udziałowcem Polskiej Grupy Elektrycznej "Forum-Rondo". Dysponuje znacznym potencjałem ludzkim i rzeczowym oraz posiada duży udział na rynku lokalnym i stabilną pozycję na rynku krajowym. W zakresie swojej dzia- łalności posiada zaufanie wielu światowych producentów, co klientom firmy gwarantuje poczucie bezpieczeństwa i solidności. Taka strategia pozwala firmie stale uczestniczyć w wielu inwestycjach o charakterze lokalnym i ogólnokrajowym. SEPIX dysponując mobilnym zespołem solidnych fachowców, którzy sprawdzili się już w wielu trudnych w tej branży sprawach jest w stanie przyjąć do realizacji każde zadanie bez względu na jego stopień trudności. Za swoją działalność firma dwukrotnie w 2005 i 2007 roku otrzymała tytuł "Gazeli Biznesu" przyznawany najbardziej dynamicznie rozwijającym się firmom w Polsce oraz zdobyła główną nagrodę „Srebrnego Niedźwiedzia" w konkursie promującym słupską gospodarkę. 16 OFERTY FIRM Podejmując pracę nie zapomnij o szkoleniu BHP Rok założenia 1985 „Ochrona Pracy" - Zakład Konsultingowo-Szkoleniowy 76-200 Słupsk, ul. Tuwima 5 (Dom Handlowy „Alex", box 14) tel./fax 059 842 48 98, tel. 059 848 52 34, tel. kom. 602 637 138 e-mail: ochronapracy_parzy@wp.pl, www.ochronapracy.net Zakład Konsultingowo-Szkoleniowy "Ochrona Pracy" istnieje od ponad 24 lat. Świadczy kompletne usługi z zakresu bhp i ppoż. Obsługuje firmy i osoby indywidualne na obszarze całego regionu. Dysponuje wykwalifikowaną kadrą i nowoczesnymi środkami dydaktycznymi. Prowadzi szkolenia zarówno w siedzibie firmy i u klientów. oceny poziomu i rodzajów występujących zagrożeń oraz proponowanych przedsięwzięć zapobiegawczych, opracowania instrukcji bezpiecznej pracy oraz postępowania w razie możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników, szczególnie w sytuacjach awaryjnych, opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, w tym zasad ewakuacji pracowników na wypadek pożaru oraz rodzajów i ilości wyposażenia w sprzęt gaśniczy, urządzenia przeciwpożarowe i oznakowania ewakuacyjne, szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia, ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników. Prowadzimy szkolenia bhp i ppoż.; opracowujemy oceny ryzyka zawodowego; przeprowadzamy dochodzenia powypadkowe i sporządzamy dokumentację powypadkową; doradzamy w zakresie ustalenia tabel odzieży i obuwia roboczego oraz stosowania niezbędnych ochron indywidualnych; ustalamy wymaganą ilość sprzętu gaśniczego; wskazujemy potrzeby w zakresie oznakowań i instrukcji bhp i ppoż.; doradzamy w dziedzinie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) oraz usuwania wyrobów zawierających azbest. Więcej informacji pod numerem tel. 059 842 48 98 tppfil Produkujemy meble na zamówieni Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „M & J" s.c. 76-200 Słupsk, ul. Krasińskiego 22, tel. 059 842 30 18 fax 059 840 30 20, www.meble-mj.plm e-mail: biuro@meble-mj.pl „i/., od 20 lat. Specja-Działamy na <7 .. mefc>ii Qraz i 'izuiemySi\rJeletntowdoich L przygotowaniu ja|nośc.ąsą I konstruowani3- N projektów wła- I meble wykonanei g Wykonujemy sny* >ub prowadzimy | również zabu